Çocukların Sosyal Gelişim Evreleri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Çocuk gelişiminde kritik dönemler vardır. Bu kritik dönemlerin sağlıklı işlemesi için anne baba, çocuğun gelişimsel dönem özelliklerini tanımalı ona göre davranmalıdır. Örneğin, eğer çocuk 1 yaşa kadar olan süreçte birincil bakıcı yani anne baba tarafından gerekli güven, sevgi, şefkat ihtiyacını karışılamaz ise çocuk genel bir güvensizlik duygusu geliştirerek değersizlik hissine kapılabilir. Örneğin, özerklik döneminde olan çocuğa katı kurallar uygulamak olumsuz sonuçlar doğurabilir. Ya da kuralları öğrenmesi gereken 3 yaş sonrası dönemde kurallardan yoksun khalması gelişimi açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Çocuk yetiştiren annelerin çocuğun genel ve özel gelişimsel özelliklerini takip ederek doğru yaklaşımı göstermesi önemlidir.

0-1 Yaş Gelişim Özellikleri

Temel güven duygusunun oluştuğu dönemdir. Anne bebek arasındaki duygusal fiziksel yakınlığın çocuk tarafından algılanarak beyne kodlandığı dönemdir. Bu dönemde bebek, duygusal, fiziksel ihtiyaçları karşılandığında güvenli hisseder. Bu dönemde anne üzgün, sinirli ise bu bebeğe yansır ve bebeğin güvenli bağlanmasını engeller ya da bağlanmamasına sebep olur. Temel güven ilkesine karşı güvensizlik hissetmemesine özen gösterilmelidir.

1-3 yaş Gelişim Özellikleri

Bu dönemde bebek artık bağımsız hareket becerisi kazanır ve çevresini daha çok merak eder. Keşfetmeye başlar. Özerkliğini hissedip hissettirmeye başlar. Benlik duyguları gelişmeye başlar. “Ben yaparım” “Benim” gibi kelimelere çok rastlanır. Bu dönemde aileler çocuklarının hareketlerini baskılamak yerine cesaretlendirmeli, teşvik etmelidir. Bu süreci güç savaşına dönüştürmeyip normal karşılamalıdır. Destekleyici tutum, özerkliğini geliştirirken; kısıtlayıcı tutum, utanç, kuşku gibi duygular hissetmesine sebep olup bağımlı kişilik yapısı geliştirmesine yol açabilir. Çok katı kurallar koyup disipline etmek yanlış olacaktır. Aşırı serbestlik olmadan katı kurallar da konmadan çocuğun özerkliğe karşı utanç, kuşku duyması engellenmelidir.

3-6 Yaş Gelişim Özellikleri

Bu dönemde çocuklar, yeni bir dönemece girmiş bulunup sembolik oyunlarla yetişkin rollerini keşfeder. Sorumluluk almayı öğrenir. Topluluk kurallarına uymayı öğrenirler. Artık bu dönemde kuralları, sınırları öğrenirler. Sevgi ve kural dengesi ebeveynler tarafından çok iyi kurulmalıdır. Bu dönemde giriştikleri sorumluluklar onların girişimci bireyler olmasını sağlarken; kısıtlanmışlık, sorumluluklardan uzak tutulmuşluk ise yetersizlik duygusuyla beraber suçluluğu beraberinde getirecektir. Çocuğun girişimciliğe karşı suçluluk duygusu hissetmesine engel olunmalıdır.

6-11 Yaş Gelişim Özellikleri

Bu dönemde çocuk okul çağının deneyimlerini yaşar. Bu süreçte çalışma kapasitesini, iş birliği yönünü keşfeder. Motor becerilerinin gelişmiş olması beklenir. Kalem tutuşu, makas kullanışı, eşyalarının farkında oluşu gibi becerilerin kazanılmış olması beklenir. Bu dönemde kötü deneyimler yaşayan çocuklar akran gruplarında yer edinmediğinde girişimci olamadığında aşağılık duygusu geliştirebilir; İçine kapanık, kendine güvensiz özellikler gösterebilir.