Çocuklar için Boşanma Süreci ve Yönetimi

Boşanma aile içindeki tüm bireyleri etkiler ve şüphesiz bunların başında Anne, baba, çocuk gelmektedir. Boşanma sürecinde yaşananlar anne baba açısından şu şekilde sıralanabilir:

1- Üzüntü, öfke, kızgınlık, acıma gibi pek çok duyguyu bir arada yaşamak.

2- Kendini sosyal çevreden soyutlama, depresyon, güvensizlik, karamsarlık, öz benliğiyle varolamama korkusu, rol çatışması, eski-yeni kimlik sentezi arasında gidip gelmek

3- Yüzleşme, zihinde sürekli dönen muhakeme sonucu duruma alışıp durumu normalleştirmek, kabul etme evresine geçiş

Bir ailede anne babanın evliliği çeşitli sebeplerden dolayı bitiyorsa bunun sonuçlarına çocuklarda uyum sağlamak bununla başa çıkmak durumundadır. Çocuklar gelişim dönemlerine göre boşanmayı algılamaz ya da farklı algılarlar:

1-3 yaş

Boşanmanın ne demek olduğunu bilmez.

Anne babanın evden taşındığını düşünür, yokluğunu bilir ama anlamlandıramaz.

Bu yaş grubu çocukları için anne babalar,

eski faaliyetsel düzene devam etmeli, üzgün, mutsuz, endişeli görünmemeye özen göstermelidir.

3-6 yaş

Anne babayı bir bütün olarak görür

Boşanmanın anlamını net bir şekilde bilmemekle beraber anne ya da babanın hayatında mütemadiyen olmadığını bilir.

Bu yaş grubu çocukları için anne babalar, çocuğun anne ya da babayla istediği zaman görüşeceği, arayacağı güvencesini vermeli. Ayrılığın onunla alakalı olmadığı ve ona olan sevginin hala devam edeceği anlatılmalı

6-11 yaş

Boşanmanın ne anlama geldiğini anlamaya başlar. Anne babanın artık birlikte yaşamayacağı gerçeğini daha iyi kavrar.

Bu yaş grubu çocukları için anne babalar, ayrı olarak çocukla birlikte kaliteli zaman geçirmeli. Değişimle ilgili çocuğun aklındaki soruları cevaplamalıdır.

Çocuklar için boşanma, sarsıcı, riskli durumlardan biridir. Ebeveynler en son başvurulacak yol olan boşanma kararını aldıktan sonra bunun sonuçlarından etkilenecek çocukların ruhsal sağlığını korumak, oluşturulacak yeni düzenin en az hasarla atlatılmasını sağlamak için bazı hususlara dikkat etmelidir. Unutulmamalıdır ki, boşanma sonrası anne babanın birbirine olan saygısını uzlaşmacılığını gören, anne babayla düzenli şekilde görüşen çocuklar bu süreci daha iyi yönetirler.

▪️Bu duruma öncelikle kendiniz alışın ondan sonra çocuğu alıştırın.

Boşanma durumuna öncelikle anne baba alışmış olmalı. Anne baba hazır olduğunda çocuğun karşısına geçmeli. Sürekli değişen kararlarla çocuğun karşısına geçilmemeli. Küçük çocuklar ifade edici dilde çok iyi olmasalar da yüz okuma konusunda çok iyidirler. Sürekli üzgün, ağlayan, eylemsiz bir anne, çocukta endişe üzüntü; mutlu, çabalayan güleç bir anne çocukta güven uyandırır. Boşanmaya yüklenen anlam ile yaşanan yaşatılan kriz doğru orantılıdır.

▪️Kararı kendiniz için vermelisiniz

Çocuk, anne babanın güçlü şekilde bağlanmasını sağlayabilir. Ama tek başına salt bağlayıcı bir unsur değildir.

Evlilik kararı, çocuk için alınmadığı gibi boşanma kararı da çocuk için belirlenmemelidir. Çocuk üzülmesin etkilenmesin diye çok zorlu giden evliliği sürdürüp evdeki huzursuzluk ortamında çocuk büyütmek hem ebeveyni hemde çocuğu olumsuz etkiler. Anne babanın davranışlarıyla hayatı algılayan çocuklar, vereceği kararlarda, göstereceği tepkilerde algıladıklarının muadillerini gösterme eğilimindedir.

Çocuk, tarafları uzlaştırmak için arabulucu konumunda olmamalıdır. Bunu denemeye çalıştığında izin verilmemelidir. Çocuğun ısrarına kararsız kalan anne baba çocukta şu düşünceleri uyandırabilir: “Daha fazla ısrar etsem barışacaklar. Barışırlarsa benim sayemde ayrılırlarsa benim yüzümden” Bu sebeple kararınız net ise çocukla paylaşın.

▪️Boşanma haberi anne babayla beraber verilmeli

Çocuğun karşısına anne baba beraberce hazır geçmeli, kelimeler özenle seçilmelidir. Çocuğun karşısına, kararsız, üzüntülü, düşünceli, dalgın şekilde değil; durumun normalliğini kabul etmiş toparlanmış ve uzlaşmış şekilde geçilmeli.

(-Ayrılma ayrı yaşamaya karar veren anne babanın sonuca ulaşmasıdır.

-Evet biliyorum bunu kabul etmek, insanlara açıklamak kolay değil. Ayrılıyoruz ama sana olan sevgimiz hiç bitmeyecek, değişmeyecek. Olur ya sende bazı arkadaşlarınla daha az bazılarıyla daha çok görüşürsün. Bizde annenle daha az görüşeceğiz(çok görüşmeyeceğiz değil; az görüşeceğiz!))

▪️Çocuğun aklındaki soruları, endişeleri dile getirmesini sağlayıp çocuğu aydınlatın

Çocuğa boşanma sonrasında hayatında nelerin değişeceği ve nelerin değişmeyeceği anlatılmalı. (Seni her zaman seveceğim bu hiç değişmeyecek. Düzenli olarak görüşüp vakit geçireceğiz. Özel günlerde yine hep beraber olacağız. Değişmeyecek bir diğer şey de annen ve baban her zaman biziz.)

▪️Çocuktan kademeli olarak ayrılın

Çocuktan ayrılacak olan anne ya da baba evden bir anda her şeyini alıp çıkmamalı. Kademeli olarak ayrılmalıdır. Haftada 1-2 gün ayrılma sonra bu süre 5-6güne çıkarılabilir. Şöyle düşünebilirsiniz, eşyaların toparlanmasındaki yavaşlık; çocuğun toparlanmasındaki hızlılığa olumlu etki yapacaktır.

▪️Birbirinizi çocuğunuza kötülemeyin

Boşanan anne baba yaşadıkları olumsuzlukların etkisinde kalarak çocuklarına bunları anlatıp birbirilerini kötüleyebiliyorlar. Çocuğunuz sizin dostunuz değil. Onlarla anne ya da babanın olumsuzlukları konuşulmamalı. Çocuk silah olarak kullanmamalıdır. Unutulacak, dinecek bir öfkenin unutulmayacak, dinmeyecek hasarlara yol açmasına engel olunmalı. Kötü eş kötü baba demek değildir. Bireyler kendi yaşadıklarını çocuğa maletmemeli.Tarafsız olmalıdır.Bir diğer önemli husus da çocuk, anne baba birbirilerinden haber alsın diye aracı olarak kullanılmamalıdır.

▪️Çocukla düzenli periyotlarla görüşülmeli

Boşanma sonrası aile yeni bir rutin oluşturmalı. Bu rutinin en önemli maddesi ziyaret takvimindeki düzendir. Belirsiz yakın gelecek çocukta endişe uyandırır. Ziyaret zamanı çocukla beraber belirlenmelidir. Çocuğun anne babayı görmesine fırsat verilmelidir. Çocuklar tepkili, üzgün olan anne babayı üzmemek için görüşmek istemediğini söyleyebilir. Anne babalar olumsuz tavırlarıyla, hareketleriyle bu hakkı çocuklarının ellerinden almamalıdır. Ne yaşanırsa yaşansın çocuklar anne babasıyla görüşmek isterler. Bu teşvik edilip desteklenmeli. Çocuk olabildiğince gerginliklerden uzak tutulmalı, “anne-çocuk” “baba-çocuk” ilişkisi zedelenmeden sürdürülmelidir.

▪️Çocuğun öz benliğine saygısı zedelenmemeli

Bu süreçte çocuk yaşadığı gergin durumların etkisini sosyal çevrede, okulda gösterebilir. Buralardaki başarısızlık özgüvenlerini zedeleyebilir. Bunun için çocuklar farklı spor, müzik, resim gibi sevdiği zevkle gerçekleştirdiği aktivitelere yönlendirilmeli.

▪️Boşanma da çocuk-büyükaane büyükbaba ilişkisi korunmalı. Yakın akrabalarıyla görüşme, hakkaniyetli şekilde olmalıdır

▪️Aşırılıklardan uzak durulmalı

Anne baba, ayrılık konusunda kendini suçlu hissedip ya da çocuğu şanssız addedip çocuğa karşı aşırılık içeren imkanlar ve sevgilerden kaçınmalıdır. Taraflar aynı yaklaşım tarzıyla çocuğa yaklaşmalıdır. Daha çok sevilmek isteyen, az gördüğü için abartılı tutum sergileyen ebeveyn çocuğun her istediğini yaptığında durum istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Her şey eski düzeninde devam etmeli. Yaşamsal kurallardan taviz verilmemelidir.

Bu dönemin duygusal şok dönemi olmasıyla itibariyle çocuğa sağlanacak destek, maddeyle değil ilgi zaman ile olmalıdır. Çocuğa stresle başa çıkmasında yardımcı olmak, zorlayıcı ek sorumluluklar vermemek, ikinci evliliğin ilk yıldan sonra olması verilecek desteklerdendir.

▪️Anne-baba olarak kendinizi de ihmal etmemelisiniz.

Anne-baba kendi yaşadığı olumsuz duygulara karşı da duyarlı olmalıdır. İmkanı varsa yaşadığı bu zorlu süreci daha rahat atlatıp daha hızlı toparlanmak için profesyonel destek alabilir. Ebeveynin toparlanma hızı ile çocuğun toparlanma hızı doğru orantılıdır.