Çocuklu Ailelerde Geleneksellikten Dijitalliğe Tedbirli Geçiş

Yeni nesile göre daha geleneksel olan biz yetişkinler, günlük hayattaki işlerimizin çoğunu, telefon bilgisayar, tablet gibi dijital medya araçlarıyla hallederken; dijital dünyanın içine doğmuş çocuklar için bu çerçevenin kapsamı biraz daha farklı. Dijital medya, çoğu zaman ebeveynler için kurtarıcı nitelikte fakat çocuklar söz konusu olduğunda bu medya araçları çatışma konusu da olabilmektedir. Peki, medya araçlarının kullanımı sorun mudur çözüm müdür? Bu araçların kullanımında tehlike ne zaman başlar?

Dijital medya araçlarının kullanımında endişesi duyulan konu, teknoloji bağımlılığıyla gelen sosyallikten uzaklaşma ve beraberinde gelen olumsuz tutum ve davranışlardır. Oysa ki dikkatli kullanıldığında dijital dünya, kolaylaştırıcı bir etkiye sahiptir. Örneğin, çocuk ekran süresi içerisinde izlediği içerikle alakalı anne babasıyla etkileşim halindeyse, yorumlar yapıyorsa o kadarda endişelenmeye lüzum olmayabilir. Çünkü ilişki akışı devam etmektedir. Fakat çocuk, kimseyle iletişime geçmiyor ve anne baba da çocuğu desteklemiyorsa bu durum daha endişe vericidir.

Anne babaların tavırları, kontrolü, medyanın, çocukların hayatında oynadığı rol üzerinde olumlu ya da olumsuz fark yaratmaktadır. Ebeveynler, çocuk bakarken bu cihazların işlerini kolaylaştırdığı düşüncesiyle bunlardan faydalanıyor, bir diğer yandan da bu cihazlarla çok vakit geçirildiğinde gerekli bazı becerilerin geliştirilemeyeceğinden korkuyorlar. Çocuğun medya cihazlarında meşgul olacağı içeriğin, oyunun seçilmesi açısından anne babanın rolü büyüktür. Bunlardan, çocuğun öğrenimini maksimuma çıkaracak şekilde faydalanmak anne babaların tedbirli yaklaşımlarıyla mümkündür.

Dijital Medya Araçlarıyla Öğrenim Sağlamak

• Zihni açık tutmaya yönelik uygulamalardan faydalanın. İçerik bakımından basit ve işlevsiz uygulamalar yerine yine aynı yaşa uygun daha fazla beyin ve vücut kası çalışması gerektiren oyunlar, aktiviteler (benzerlik, farklılık gölge eşleştirme, ayırt edici özellik vb.) arayın.

• Bulduğunuz içeriğin gerçek dünyayla ilişkili olduğundan emin olun. Bu uygulamaların ve oyunların gerçek dünyadaki deneyimleri, bilgileri yansıtması çocuğa fayda sağlayacaktır.

• Kendinizi, yol gösteren bir rehber gibi görün. Rehberli oyun ile anne baba, çocuğa sorular sorarak, oyunlarda problem çözmelerine yardımcı olarak çocuğun deneyimini desteklemektedir. Çocuk bazen tek başına da oyunlar oynayabilir. Fakat genellikle, çocukla beraber hem eğlenilmesi hemde çözüm değil yol gösterici olunması çocuğun gelişimini destekler. Örneğin çocuk, gölge eşleştirme uygulamasında zorlanırken, “Kuyruklardan başlayalım mı? Bu balığın kuyruğu ve bu balığın kuyruğu benziyor mu?” diye sorabilirsiniz.

• Çocuk, bir uygulamada hayvanların isimlerini söylemeyi öğrendiğinde, artık, hangi hayvan kükrer şeklinde tanımlayıcı uygulamalara, hayvanları sayma uygulamalarına geçiş yapabilirsiniz.

• Dijital kanallardaki uygulamalardan, oyunlardan sonra bunu gerçek hayatınıza uyarlayarak öğrenmeyi somutlaştırın. Örneğin uygulamada meyve isimlerini, ağaçlarını, rengini, şeklini vb. öğrendikten sonra oyuncak ya da gerçek meyvelerle bunu teyit edin. Daha sonra dışarıda meyve ağaçlarından faydalanarak öğrenmeyi çoklu ortama taşıyın.

Dijital Medya Araçları Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

- Çocuğun tablet, telefon, televizyon yani 3T yi belli sınırlar dahilinde kullanmasına izin verin. Sınırsız ve düzensiz kullanılan 3T bağımlılığa ve beraberinde çeşitli sorunlara yol açabilir.

- Önceden inceleyerek, pedagojik açıdan sorun teşkil etmeyen, çocuğun yaş ve gelişimine uygun uygulamaları cihaza yükledikten sonra cihazı uçak moduna alıp çocuğun zararlı etkilere maruz kalmasını engelleyerek erişim sağlayın.

- Çok fazla uyaranın aynı anda olduğu, çok gürültülü, hızlıca ilerleyen içerikleri tercih etmeyin. Çünkü çocuk bu içeriklere maruz kaldığında sabırsızlık, tahammülsüzlük, doğal oyunlarda sıkılganlık gösterebilecektir.

- 3T yi oyun aracı olarak görmesine engel olun. O, onun için eğlenerek öğrenme aracı olmalıdır. Gereksiz oyunlar yüklememeye çalışın. Oyunu, doğal oyun ortamı içerisinde sağlamaya çalışın.

- Cihazları bakıcı niyetine kullanmayın. Çocuk her sıkıldığında, siz kendinize zaman ayırmak istediğinizde çocuğun eline 3T yi sıkıştırmayın. Çocuğunuz medya araçlarını kullanırken sizde yanında bulunun ve etkileşim halinde olun.

- Çocuğunuzun rol modeli olduğunuzu unutmayın. Sizlerde bu cihazları sınırlı kullanın. Çocuk, anne babanın 3Tyi hiç bırakmadığını görürse bunun normal olduğunu düşünmesi muhtemeldir. Çocuğunuzun, sizi farklı hobilerinizle meşgul olurken görmesi, onun zihnindeki kamera kaydında yer alacaktır.

- Parkta piknik yapmak, mutfakta yemek yapmak, boyama yapmak, hikaye okumak, hayvanları beslemek gibi hayatın içinden aktivitelerle daha kaliteli vakit geçirmeye dikkat edin.

Çocuklarımız için her şeyin en iyisini isterken farkında olmadan bilinçsizce kullanılmış dijital medya araçlarıyla onları işlevsiz, eylemsiz hale getirmemek için, bunları bilinçli ve kontrollü kullanmalıyız. Bu araçlar tarafından yönlendirilen değil; onları yöneten olmalıyız.